Freediving, czyli nurkowanie na wstrzymanym oddechu, to nie tylko sport ekstremalny, ale także fascynująca podróż przez tysiąclecia ludzkiej kreatywności i determinacji. Od starożytnych poławiaczy pereł po współczesnych rekordzistów zanurzających się na setki metrów – oto jak ewoluowała sztuka swobodnego nurkowania.
Prehistoryczne korzenie:
Muszle, perły i pierwsze zanurzenia
Najstarsze ślady freedivingu sięgają 140 tysięcy lat wstecz. Archeolodzy odkryli tzw. śmietniska muszlowe – kopce z resztek małży spożywanych przez prehistoryczne społeczności przybrzeżne. To dowód, że już wtedy ludzie nurkowali, by zdobywać pożywienie.
Najbardziej spektakularnym znaleziskiem jest perła datowana na 5500 rok p.n.e., odkryta na Półwyspie Arabskim. Ponieważ perłopławy żyją na głębokości kilku metrów, jej pozyskanie wymagało zanurzenia i wprawnego wstrzymywania oddechu.
Starożytni mistrzowie:
Ama, greccy poławiacze i podwodni wojownicy
- W V–III wieku p.n.e. freediving stał się narzędziem pracy i bronią. W Japonii i Korei działały ama – kobiety nurkujące po perły, homary i ostrygi, często bez jakiegokolwiek sprzętu. Ich tradycja przetrwała do dziś.
- W Grecji rozwinęła się technika skandalopetra, polegająca na użyciu kamiennego obciążnika do szybkiego zanurzenia. Nurek był następnie wyciągany za pomocą liny przez partnera. Metodę tę stosowano jeszcze w XIX wieku!
- Freediving wykorzystywano także w działaniach wojennych. Podczas oblężenia Syrakuz (415 p.n.e.) Ateńczycy usuwali podwodne zapory, a w 333 p.n.e. nurkowie Aleksandra Wielkiego przecinali liny kotwiczne wrogich statków.
XIX i XX wiek:
Narodziny sportowego freedivingu
Przełomem stało się wynalezienie okularów nurkowych w latach 20. XX wieku, co umożliwiło precyzyjne łowiectwo podwodne i obserwację podwodnego świata.
Pierwszy oficjalny rekord głębokości ustanowił w 1949 roku Włoch Raimondo Bucher, schodząc na 30 metrów. W 1961 roku Enzo Maiorca pokonał magiczną barierę 50 metrów, a w 1976 roku Jacques Mayol jako pierwszy przekroczył 100 metrów.
Współczesność:
Rekordy, technologia i globalna społeczność
W 1991 roku powstała AIDA International – organizacja standaryzująca zasady bezpieczeństwa i rejestrująca rekordy. Dziś federacja ta jest fundamentem sportowego freedivingu.
Kluczowe momenty:
- 1999 rok: Włoch Umberto Pelizzari zanurza się na 150 metrów.
- 2007 rok: Austriak Herbert Nitsch, „Najgłębszy Człowiek Świata”, osiąga 214 metrów w dyscyplinie No Limits.
- 2023 rok: Włoska zawodniczka Alessia Zecchini bije rekord w stałym balascie z płetwami (CWT), schodząc na 123 metry.
Freediving dziś:
Sport, medytacja i ekologia
Współczesny freediving to nie tylko rywalizacja. To także:
- Trening mentalny: Nauka kontroli oddechu i redukcji stresu.
- Ochrona oceanów: Wielu freediverów angażuje się w akcje sprzątania raf koralowych.
- Popularność w mediach: Filmy takie jak „The Big Blue” (o rywalizacji Mayola i Maiorcy) przyciągają nowych entuzjastów.
Czy wiesz, że?
- Natalia Mołczanowa, legendarna rosyjska freediverka, wstrzymała oddech na 9 minut i 2 sekundy, która dzięki nurkowaniu pojęła sens życia.
- W 1913 roku grecki nurek Giorgos Haggi Statti pomógł wydobyć kotwicę z 76 metrów, używając jedynie kamienia i liny.
Podsumowując…
Historia freedivingu to opowieść o ludzkiej ciekawości, sile woli i harmonii z wodą. Od prostych technik skandalopetry po zaawansowane monopłetwy – każda epoka dodawała do niej nowe rozdziały. Dziś, dzięki organizacjom takim jak AIDA, sport ten jest bezpieczniejszy niż kiedykolwiek, a jego mistrzowie wciąż przesuwają granice możliwości.
Chcesz spróbować? Zacznij od kursu podstawowego – kto wie, może dołączysz do grona współczesnych pionierów głębin! Jak przygotować się do pierwszego kursu freedivingu?
Przeczytaj również Nasz przewodnik: czym jest freediving lub poradnik: jak rozpocząć przygodę z freedivingiem?
